استرابیسم یا انحراف چشم چیست؟

استرابیسم (انحراف چشم)

نقش حیاتی چشم ها در زندگی انسان ها ذاتی کاملاً ترکیبی و چندبعدی دارد به همین دلیل از نقطه نظر جنبه درک دنیای اطراف و هم از نظر زیبایی شناختی در نمای بصری صورت انسان چشم ها نقش کاملاً تعیین‌کننده را ایفا می‌کند و همین دلیل هر گونه عارضه در اجزای قابل مشاهده چشم نظیر مردمک ها می‌تواند ضربه ای بسیار سخت را به اعتماد به نفس و درک دنیای اطراف وارد سازد. یکی از همین عارضه ها که دست بر قضا بسیار شایع نیز است آسیب استرابیسم یا لوچی چشم نام دارد. این نقیصه به حدی شایع است که امروزه کمتر خانواده ای است که نام آن را نشنیده باشد، همین موضوع نشان که کودکان فراوانی از سنین پایین ممکن است به این نقیصه دچار شوند. اینجاست که ضرورت وجود یک راهنمای جامع به شدت هرچه تمام تر احساس می شود تا تمامی اطلاعات لازم پیرامون عارضه استرابیسم یا لوچی چشم را در اختیار افراد قرار دهد تا بتوان با داشتن اطلاعات جامع به مقابله با این عارضه شایع چشمی در تمامی سنین پرداخت. در ادامه با ما همراه باشید تا از صفر تا صد به جامع ترین شکل ممکن با استرابیسم یا انحراف چشم آشنا گردید آنچه در ادامه می خوانیم.

استرابیسم (لوچی چشم) چیست؟

استرابیسم مشکلی است که ناشی از ماهیچه های چشم و اعصابی که اطلاعات را به ماهیچه ها یا مرکز کنترل در مغز که حرکات چشم را هدایت می کند، ایجاد می شود. همچنین می تواند به دلیل سایر شرایط سلامت عمومی یا آسیب های چشمی ایجاد شود. عوامل خطر برای ایجاد استرابیسم عبارتند از:

سابقه خانوادگی

• افرادی که والدین یا خواهر و برادری دارند که به استرابیسم مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند.

عیب انکساری

• افرادی که دارای مقدار قابل توجهی دوربینی اصلاح نشده (دوربینی) هستند ممکن است به دلیل تمرکز اضافی چشمی که برای شفاف نگه داشتن اشیا باید انجام دهند، به استرابیسم مبتلا شوند.

شرایط پزشکی

• افراد مبتلا به بیماری هایی مانند سندرم داون و فلج مغزی یا افرادی که دچار سکته مغزی یا آسیب به سر شده اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به استرابیسم هستند.

بسیاری از انواع استرابیسم می توانند در کودکان یا بزرگسالان ایجاد شوند، اما دو نوع رایج آن در زیر آمده است. استرابیسم (انحراف چشم) وضعیتی است که در آن چشم ها در یک راستا قرار نمی گیرند. به عبارت دیگر، یک چشم به سمتی می چرخد که با چشم دیگر متفاوت است. در شرایط عادی، شش ماهیچه ای که حرکات چشم را با هم کار کنترل می کنند و هر دو چشم را در یک جهت مشخص به صورت همزمان قرار می دهند. بیماران مبتلا به استرابیسم در کنترل حرکات چشم مشکل دارند و نمی توانند بالانس طبیعی چشم به صورت متعادل را حفظ کنند.
استرابیسم را می توان بر اساس جهت چرخش یا ناهمتراز شدن چشم طبقه بندی کرد:

• چرخش به داخل (ازوتروپی)
• چرخش به بیرون (اگزوتروپیا)
• چرخش به سمت بالا (هیپرتروپی)
• چرخش رو به پایین (هیپوتروپی)

عوامل دیگری که باید در نظر گرفت که به تعیین علت و درمان استرابیسم کمک می کند:

• آیا مشکل به طور ناگهانی ایجاد شد یا به مرور زمان؟
• آیا در ۶ ماه اول زندگی وجود داشته است یا بعداً رخ داده است؟
• آیا همیشه روی همان چشم تأثیر می گذارد یا بین چشم ها جابه جا می شود؟
• درجه چرخش کوچک، متوسط یا بزرگ است؟
• آیا همیشه وجود دارد یا فقط بخشی از زمان است؟
• آیا سابقه خانوادگی استرابیسم وجود دارد؟

چگونه استرابیسم بر بینایی بزرگسالان تأثیر می گذارد؟

با دید طبیعی، هر دو چشم در یک نقطه هدف قرار می گیرند. مغز دو تصویر از چشمان ما را در یک تصویر سه بعدی ترکیب می کند. به این ترتیب می توانیم تشخیص دهیم که چیزی از ما چقدر نزدیک یا دور است (به نام درک عمق). هنگامی که یک چشم هم تراز نیست، دو تصویر مختلف به مغز ارسال می شود. در یک کودک خردسال، مغز می آموزد که تصویر چشم نادرست را نادیده بگیرد. در عوض، فقط تصویر را از چشم مستقیم یا با دید بهتر می بیند. در نتیجه، کودک توانایی قدرت درک عمق را از دست می دهد. بزرگسالانی که پس از دوران کودکی دچار استرابیسم می شوند، اغلب دوبینی دارند. این امر به این دلیل است که مغز آنها قبلاً یاد گرفته است که تصاویر را از هر دو چشم دریافت کند. مغز آنها نمی تواند تصویری را که از چشم چرخانده شده نادیده بگیرد، بنابراین دو تصویر را می بینند.

انواع استرابیسم چیست؟

انواع مختلفی از استرابیسم وجود دارد. دو مورد رایج ترین عبارتند از:

• ازوتروپی تطبیقی

این مورد عمدتا در دوربینی اصلاح نشده و مشکلات ژنتیکی (سابقه خانوادگی) و در زمان برگشتن چشم ها رخ می دهد. از آنجایی که توانایی تمرکز به جایی که چشم ها اشاره می کنند مرتبط است، تلاش اضافی برای تمرکز برای نگه داشتن اشیای دور در داخل بدن مورد نیاز است. تمرکز واضح ممکن است باعث شود چشم ها به سمت داخل بچرخند. علائم شامل دوبینی، بستن یا پوشاندن یک چشم هنگام نگاه کردن به چیزی نزدیک و کج کردن یا چرخاندن سر است. این نوع استرابیسم معمولاً در چند سال اول زندگی شروع می شود. این عارضه معمولاً با عینک درمان می‌شود، اما ممکن است نیاز به چسباندن چشم و یا جراحی روی ماهیچه‌های یک یا هر دو چشم نیز داشته باشد.

• اگزوتروپی متناوب

در این نوع استرابیسم، یک چشم روی هدف ثابت می شود (تمرکز) در حالی که چشم دیگر به سمت بیرون است. علائم ممکن است شامل دوبینی، سردرد، مشکل در خواندن، خستگی چشم و بسته شدن یک چشم هنگام مشاهده اشیاء دور یا در نور شدید باشد. بیماران ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند در حالی که انحراف چشمی (تفاوت) ممکن است توسط دیگران مشاهده شود. اگزوتروپی متناوب این پتانسیل را دارد که در هر سنی اتفاق بیفتد. درمان ممکن است شامل عینک، وصله زدن، تمرینات چشمی و یا جراحی روی عضلات یک یا هر دو چشم باشد. نوع دیگری از استرابیسم، ازوتروپی نوزادی نام دارد. این وضعیت با چرخش زیاد هر دو چشم به داخل در نوزادان مشخص می شود که معمولاً قبل از شش ماهگی شروع می شود. معمولاً مقدار قابل توجهی دوربینی وجود ندارد و عینک نور عبوری را اصلاح نمی کند. چرخش به داخل ممکن است به صورت بی قاعده شروع شود، اما در زمانی کوتاه ماهیت ثابتی پیدا می کند. زمانی وجود دارد که کودک به دور و نزدیک نگاه می کند. درمان این نوع استرابیسم جراحی بر روی عضلات یک یا هر دو چشم برای اصلاح هم ترازی است. بزرگسالان نیز ممکن است استرابیسم را تجربه کنند. به طور معمول، ناهماهنگی چشم در بزرگسالان به دلیل سکته مغزی است، اما می تواند از ضربه فیزیکی یا استرابیسم دوران کودکی نیز رخ دهد که قبلاً درمان نشده است یا عود یا پیشرفت کرده است. استرابیسم در بزرگسالان را می توان به روش های مختلفی از جمله مشاهده، وصله زدن، عینک منشوری و یا جراحی استرابیسم درمان کرد.

استرابیسم چقدر شایع است؟

تخمین زده می شود که چهار درصد از جمعیت ایالات متحده، یا حدود ۱۳ میلیون نفر، به استرابیسم مبتلا هستند.

چه چیزی باعث استرابیسم می شود؟

بیشتر استرابیسم ناشی از اختلال در کنترل عصبی عضلانی حرکت چشم است. درک ما از این مراکز کنترل در مغز هنوز در حال تکامل است. کمتر رایج است که مشکلی در عضله چشم وجود داشته باشد. استرابیسم اغلب ارثی است و حدود ۳۰ درصد از کودکان مبتلا به استرابیسم یکی از اعضای خانواده خود را با مشکل مشابه دارند. سایر شرایط مرتبط با استرابیسم عبارتند از:

• عیوب انکساری اصلاح نشده
• دید ضعیف در یک چشم
• فلج مغزی
• سندرم داون (۲۰ تا ۶۰ درصد از این بیماران مبتلا هستند)
• هیدروسفالی (یک بیماری مادرزادی که منجر به تجمع مایع در مغز می شود)
• تومورهای مغزی
• سکته مغزی (علت اصلی استرابیسم در بزرگسالان)
• آسیب به سر، که می تواند به ناحیه ای از مغز که مسئول کنترل حرکت چشم است، اعصابی که حرکت چشم را کنترل می کنند و ماهیچه های چشم آسیب برساند.
• مشکلات عصبی (سیستم عصبی).
• بیماری گریوز (تولید بیش از حد هورمون تیروئید)

علائم استرابیسم چه زمانی ظاهر می شود؟

در سن ۳ تا ۴ ماهگی، چشمان نوزاد باید بر روی اجسام کوچک متمرکز شود و چشم ها باید صاف و منظم باشند. یک نوزاد ۶ ماهه باید بتواند روی اشیاء دور و نزدیک تمرکز کند. استرابیسم معمولاً در نوزادان و کودکان خردسال ظاهر می شود و اغلب در سن ۳ سالگی کودک ظاهر می شود. با این حال، کودکان بزرگتر و حتی بزرگسالان ممکن است به استرابیسم مبتلا شوند. ظهور ناگهانی استرابیسم، به ویژه با دید دوگانه، در یک کودک بزرگتر یا بزرگسال می تواند نشان دهنده یک اختلال عصبی جدی تر باشد. اگر این اتفاق افتاد، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. وضعیتی به نام شبه استرابیسم (استرابیسم کاذب) می تواند اینطور به نظر برسد که یک نوزاد چشم هایش را روی هم قرار داده است در حالی که در واقع چشم ها به همان جهت نشانه می روند. Pseudostrabismus می تواند به دلیل پوشاندن پوست اضافی گوشه داخلی چشم و یا پل بینی صاف ایجاد شود. همانطور که صورت کودک رشد می کند ، چشم ها دیگر ضربدری به نظر نمی رسند.

استرابیسم چگونه تشخیص داده می شود؟

هر فردی بزرگتر از چهار ماهگی که به نظر می رسد به استرابیسم مبتلا باشد باید توسط چشم پزشک اطفال معاینه کامل چشم انجام شود و زمان بیشتری برای بررسی نحوه تمرکز و حرکت چشم ها صرف شود. معاینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

•  سابقه بیمار (برای تعیین علائمی که بیمار دارد، سابقه خانوادگی، مشکلات سلامت عمومی، داروهای مصرفی و سایر علل احتمالی علائم)
•  حدت بینایی (خواندن حروف از نمودار چشمی، یا بررسی رفتار بینایی کودکان خردسال)
•  انکسار (بررسی چشم ها با یک سری لنزهای اصلاحی برای اندازه گیری نحوه تمرکز نور). لازم نیست کودکان به اندازه کافی بزرگ باشند تا هنگام بررسی عینک، بازخورد شفاهی بدهند.
• تست های تراز و تمرکز
• معاینه پس از گشاد شدن (گشاد شدن) مردمک ها برای تعیین سلامت ساختارهای داخلی چشم

پزشک اپتومتری می تواند استرابیسم را از طریق یک معاینه جامع چشم تشخیص دهد. آزمایش استرابیسم، با تاکید موکد بر نحوه تمرکز و حرکات هماهنگ چشم، شامل آیتم های زیر است:

سابقه بیمار. پزشک اپتومتری از بیمار یا والدین در مورد علائم فعلی سوال خواهد کرد. علاوه بر این، پزشک هرگونه مشکل کلی سلامتی، داروها یا عوامل محیطی را که ممکن است در بروز علائم نقش داشته باشد، یادداشت خواهد کرد.

حدت بینایی. پزشک بینایی‌سنجی، حدت بینایی را اندازه‌گیری می‌کند تا میزان بینایی تحت تأثیر قرار گرفته را ارزیابی کند. برای آزمون، از شما خواسته می شود که حروفی را در نمودارهای خواندن نزدیک و دور بخوانید. حدت بینایی به صورت کسری نوشته می شود، مانند ۲۰/۴۰. عدد بالا مسافت استانداردی است که آزمایش در آن انجام می شود (۲۰ فوت). عدد پایینی کوچکترین اندازه حرفی است که توانستید در فاصله ۲۰ فوتی بخوانید. فردی با حدت بینایی ۲۰/۴۰ باید در فاصله ۲۰ فوتی از حروفی باشد که باید در فاصله ۴۰ فوتی به وضوح دیده شود. حدت بینایی از راه دور “عادی” ۲۰/۲۰ است. چشم پزشک شما روش‌های دیگری برای اندازه‌گیری بینایی در کودکان خردسال یا بیمارانی که نمی‌توانند صحبت کنند یا تست حدت بینایی را درک کنند، دارد.

انکسار. دکتر بینایی‌سنجی می‌تواند برای تعیین قدرت لنز مناسبی که برای جبران هر گونه عیب انکساری (نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم) نیاز دارید، انکسار انجام دهد. با استفاده از ابزاری به نام فوروتر، پزشک مجموعه‌ای از لنزها را در مقابل چشمان شما قرار می‌دهد و نحوه تمرکز نور را با استفاده از یک ابزار روشن دستی به نام رتینوسکوپ اندازه‌ گیری می ‌کند. یا ممکن است پزشک از یک ابزار خودکار یا دستی استفاده کند که قدرت انکساری چشم را بدون نیاز به پاسخگویی بیمار ارزیابی می کند.

تست تراز و تمرکز پزشک بینایی سنجی شما باید میزان تمرکز، حرکت و کارکرد چشمان شما را ارزیابی کند. برای به دست آوردن یک تصویر واضح و منفرد از آنچه در حال مشاهده هستید، چشمان شما باید به طور موثر تمرکز، حرکت و کار را به طور هماهنگ تغییر دهند. این آزمایش به دنبال مشکلاتی است که چشمان شما را از تمرکز موثر باز می دارد یا استفاده از هر دو چشم را با هم دشوار می کند.

بررسی سلامت چشم. با استفاده از روش‌ های مختلف آزمایش، پزشک بینایی ‌سنجی ساختارهای داخلی و خارجی چشم‌ های شما را بررسی می‌کند تا هرگونه بیماری چشمی را که ممکن است در ایجاد استرابیسم نقش داشته باشد، رد کند. این آزمایش نحوه واکنش چشم ها را در شرایط عادی بینایی مشخص می کند. برای بیمارانی که نمی توانند به صورت شفاهی پاسخ دهند یا زمانی که برخی از قدرت تمرکز چشم ممکن است پنهان باشد، پزشک ممکن است از قطره های چشمی استفاده کند. قطره های چشمی به طور موقت چشم را از تغییر تمرکز در طول آزمایش باز می دارد.

با استفاده از اطلاعات به دست آمده از این آزمایش ها، در کنار نتایج سایر آزمایشات، پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا شما به استرابیسم مبتلا هستید یا خیر. پس از تکمیل آزمایش، پزشک شما می تواند گزینه های درمانی را مورد بحث قرار دهد.

استرابیسم چگونه درمان می شود؟

درمان استرابیسم ممکن است شامل عینک، منشور، درمان بینایی یا جراحی عضله چشم باشد. اگر استرابیسم به موقع تشخیص داده و درمان شود، اغلب با نتایج عالی اصلاح می شود. افراد مبتلا به استرابیسم گزینه های متعدد درمانی برای بهبود بالانس و هماهنگی حرکات چشم دارند. بینایی درمانی پزشک اپتومتری شما ممکن است یک برنامه ساختاریافته از فعالیت های بینایی را برای بهبود هماهنگی چشم و تمرکز چشم تجویز کند. بینایی درمانی چشم و مغز را آموزش می دهد تا به طور مؤثرتری با هم کار کنند. این تمرینات چشمی می تواند به مشکلات حرکت چشم، تمرکز چشم کمک کند و ارتباط چشم و مغز را تقویت کند. درمان می تواند در مطب پزشک بینایی سنجی و همچنین در خانه انجام شود. جراحی عضلات چشم این ویژگی را دارد که طول یا موقعیت عضلات اطراف چشم را تغییر دهد تا کاملا صاف به نظر برسند. اغلب، افرادی که تحت عمل جراحی عضله چشم قرار می‌گیرند، برای بهبود هماهنگی چشم و جلوگیری از ناهماهنگی مجدد چشم‌ها، به بینایی درمانی نیز نیاز دارند. گزینه های درمانی شامل موارد زیر است:

• عینک یا لنز تماسی

در بیمارانی که عیوب انکساری اصلاح نشده دارند استفاده می شود. با لنزهای اصلاحی، چشم ها به تلاش کمتری برای تمرکز نیاز دارند و ممکن است صاف بمانند. عینک یا لنز تماسی ممکن است تنها راه جل برای درمان برای برخی از بیماران باشد.

• لنزهای منشوری

لنزهای ویژه ای که می توانند نور ورودی به چشم را خم کرده و به کاهش میزان چرخش چشم برای نگاه کردن به اشیا کمک کنند. عینک یا لنز تماسی. این ممکن است تنها درمان مورد نیاز برای برخی از بیماران باشد. لنزهای منشوری از یک طرف ضخیم تر از طرف دیگر هستند. منشورها نور ورودی به چشم را تغییر می دهند و میزان چرخش چشم را برای مشاهده اشیا کاهش می دهند. گاهی اوقات منشورها می توانند چرخش چشم را از بین ببرند.

• ارتوپتیک (تمرینات چشم)

ممکن است روی برخی از انواع استرابیسم، به ویژه نارسایی همگرایی (نوعی اگزوتروپی) موثر باشد.

• داروها

قطره یا پماد چشم. همچنین تزریق سم بوتولینوم نوع A (مانند بوتاکس) می‌تواند باعث تضعیف عضله چشم بیش از حد فعال شود. این درمان ها ممکن است به جای جراحی بسته به وضعیت بیمار استفاده شوند.

• چسباندن

برای درمان آمبلیوپی (تنبلی چشم) در صورتی که بیمار همزمان با استرابیسم آن را داشته باشد. بهبود بینایی ممکن است کنترل ناهماهنگی چشم را نیز بهبود بخشد.

• جراحی عضله چشم

جراحی طول یا موقعیت ماهیچه های چشم را تغییر می دهد تا چشم ها به درستی تراز شوند. این عمل تحت بیهوشی عمومی با بخیه های قابل حل انجام می شود. گاهی اوقات به بزرگسالان جراحی استرابیسم قابل تنظیم پیشنهاد می شود که در آن موقعیت عضلات چشم پس از جراحی تنظیم می شود.

اگر استرابیسم درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

برخی بر این باورند که در کودکان استرابیسم پیشرفت می کند یا خود به خود بهتر می شوند. در حقیقت، اگر درمان نشود، می تواند بدتر شود. اگر چشم ها به درستی در یک راستا قرار نگیرند، ممکن است موارد زیر ایجاد شود:

• تنبلی چشم

(آمبلیوپی) یا دید ضعیف دائمی در چشم برگشته. وقتی چشم ها به جهات مختلف نگاه می کنند، مغز دو تصویر دریافت می کند. برای جلوگیری از دوبینی، مغز ممکن است تصویر چشم چرخانده را نادیده بگیرد و در نتیجه دید در آن چشم ضعیف شود.

• تاری دید

تاری دید، که می تواند بر عملکرد در مدرسه و محل کار، و لذت بردن از سرگرمی ها و فعالیت های اوقات فراغت تأثیر بگذارد.

• خستگی چشم
• خستگی
• سردرد
• دوبینی
• دید سه بعدی ضعیف
• عزت نفس پایین (از خجالت در مورد ظاهر خود)
• همچنین ممکن است با تشخیص ندادن استرابیسم، یک مشکل جدی (مانند تومور مغزی که باعث این بیماری شده است) نادیده گرفته شود.

پس از درمان استرابیسم چه انتظاری می توان داشت؟

بیمار باید برای پیگیری به پزشک مراجعه کند تا ببیند آیا بیمار به درمان‌ها پاسخ داده است یا خیر و در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام دهد. در مورد کودکان مبتلا به استرابیسم، اگر این عارضه به موقع تشخیص داده شود و به درستی درمان شود، می تواند منجر به دید عالی و درک عمق شود و می تواند در برابر از دست دادن بینایی محافظت کند.

چگونه می توان از استرابیسم جلوگیری کرد؟

استرابیسم قابل پیشگیری نیست. اگر به موقع تشخیص داده شود، می توان از عوارض پیشگیری کرد. حداقل کودکان باید قبل از ۶ ماهگی و دوباره بین ۳ تا ۵ سالگی از نظر سلامت چشم غربالگری شوند.

جمع بندی نهایی

برای مبارزه با عارضه انحراف چشم باید در سریع ترین زمان ممکن و به محض مشاهده رفتارهای غیرعادی از سوی کودک یا در سنین بالا به محض وجود هر گونه اختلال در دید باید بدون فوت وقت به چشم‌ پزشک مراجعه کرد تا بتوان نسبت به درمان نقیصه فوق اقدام کرد. بنابراین تشخیص سریع تر می تواند درمان عمیق تر و راحت تری را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل در طی مسیر مقابل با عارضه لوچی چشم هم بیمار باید نسبت به مراحل درمانی حساس باشد و هم چشم پزشک به صورت مداوم وی را زیر نظر داشته باشد چرا که بدون هماهنگی میان چشم پزشک و بیمار دارای لوچی چشم امکان درمان عارضه فوق وجود ندارد. پس این اقدام متقابل و دو طرفه است که می تواند در برطرف شدن استرابیسم بسیار تعیین کننده باشد.

اگر به دنبال یک مرکز چشم پزشکی خوب در شمال تهران می گردید برای درمان لوچی یا انحراف چشم خود، چشم پزشکی نیکان آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می باشد، کافیست با ما تماس بگیرید.