از کجا بفهمیم کودک تنبلی چشم دارد؟

چشم کودکان در سنین پایین، رشد سریعی دارد تا به تکامل برسد و هر دو چشم باید همزمان کامل شوند. وقتی این اتفاق نمی‌افتد، یک چشم به طور طبیعی می‌بیند و چشم دیگر چند نمره با چشم سالم فاصله پیدا می‌کند و در واقع اختلالی به نام تنبلی چشم در کودک بروز می‌یابد.تنبلی چشم (آمبلیوپی) ضعف دید در یک چشم است که به علت رشد غیرطبیعی بینایی در اوایل زندگی به وجود می‌آید. چشم ضعیف‌تر (یا همان چشم تنبل) اغلب به سمت داخل یا خارج انحراف پیدا می‌کند.

توصیه پزشکان این است که باید همه کودکان در دو تا چهار سالگی تحت معاینه چشم‌پزشک قرار گیرند تا در صورت داشتن تنبلی چشم خیلی زود تشخیص داده و درمان شود. به سراغ دکتر محمود بابایی، جراح و متخصص بیماری‌های چشم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله رفتیم و از او پرسیدیم برای پیشگیری و درمان تنبلی چشم کودکان چه کارهایی باید انجام داد.

آمبلیوپی عموما از زمان تولد تا سن ۷ سالگی ایجاد می‌شود و علت اصلیِ ضعف دید در یک چشم، بین کودکان است. تنبلی چشم به ندرت روی هر دو چشم تأثیر می‌گذارد. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند جلوی مشکلات بلندمدت بینایی در کودک را بگیرد. تنبلی چشم معمولا با عینک، لنز یا پچ (patch) چشمی تصحیح می‌شود. گاهی اوقات هم باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد. در ادامه، با علائم و علت‌های تنبلی چشم و همین‌طور راه‌های درمان آن آشنا می‌شوید.

تنبلی چشم علل مختلفی دارد که عبارتند از: تنبلی ناشی از عیوب انکساری، انحراف چشم و اختلاف نمره دو چشم. تنبلی چشم زمانی اتفاق می‌افتد که عیب انکساری شامل دوربینی، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم در یک چشم (در زمانی که چشم دیگر سالم است) یا در دو چشم (در حالی که اختلاف قابل‌توجهی بین شماره دید دو چشم وجود دارد) پدید می‌آید. در این حالت چشم ضعیف‌تر، تنبل می‌شود.

نشانه‌ها و علائم تنبلی چشم عبارتند از:

1. چشمی که به سمت داخل یا خارج انحراف دارد
2. چشم‌هایی که به نظر هماهنگ کار نمی‌کنند
3. دید عمقی ضعیف
4. دوبینی یا بستن یکی از چشم‌ها
5. کج کردن سر
6. نتایج غیرعادی در معاینات بینایی

معاینه زودهنگام چه کمکی به کودک می‌کند؟

اگر عارضه خیلی زود تشخیص داده شود تا هفت ـ هشت سالگی جواب خوبی به درمان خواهد داد، ولی تشخیص بعد از این سن و درمان آن تقریبا بی‌نتیجه است. ساختمان چشم کودک در سنین پایین قابل‌تغییر است. خانواده‌هایی که زود اقدام می‌کنند نتایج رضایت‌بخشی از درمان می‌گیرند و کودک کاملا بهبود می‌یابد. پس زمان طلایی را نباید از دست داد. بعد از این زمان دیگر نمی‌توان درمان موثری برای این عارضه پیدا کرد.