افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید

افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید

جراحی های چشم، اعم از عمل آب مروارید، قرنیه چشم و شبکیه چشم، در درمان انواع اختلالات بسیار کارآمد هستند. با این حال، عوارضی مانند ورم قرنیه، سابلوکساسیون عدسی، از دست دادن زجاجیه، ورم و جداشدگی شبکیه همچنان ممکن است رخ دهد. همچنین ناهنجاری پلک می تواند پس از هر عمل جراحی چشمی رخ دهد. بروز افتادگی پلک پس از جراحی آب مروارید تا 13 درصد گزارش شده است. علت بروز پتوز بعد از عمل آب مروارید همچنان محل بحث در محافل علمی است. اما مواردی از جمله ورم بعد از عمل، بیهوشی و تکنیک جراحی می تواند منجر به افتادگی پلک بعد از جراحی فوق شود. در ادامه مقاله ارزیابی، علت، درمان و پیشگیری از افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید مورد بحث قرار خواهد گرفت.

افتادگی پلک چیست؟

افتادگی پلک پاتولوژیک که پتوز نیز نامیده می شود ممکن است به دلیل ضربه، بالارفتن سن یا اختلالات پزشکی مختلف رخ دهد. این وضعیت زمانی که یک چشم را درگیر می کند، پتوز یک طرفه و هنگامی که هر دو چشم را درگیر می کند، پتوز دو طرفه نامیده می شود. این وضعیت ممکن است زود گذر یا دائمی باشد. افتادگی پلک می تواند در هنگام تولد به وجود آید که به عنوان پتوز نوع مادرزادی شناخته می شود. البته اگر شخصی در اواخر زندگی به این عارضه مبتلا شد به عنوان پتوز اکتسابی لقب می دهند. بسته به شدت بیماری، افتادگی پلک می‌ تواند بینایی را مسدود کرده یا به شدت کاهش دهد. در اکثر موارد، این وضعیت به صورت عادی یا از طریق مداخله پزشکی از بین می رود.

چه افرادی به عارضه افتادگی پلک مبتلا می شوند؟

علل مختلف احتمالی برای افتادگی پلک وجود دارد که از علل طبیعی گرفته تا شرایط جدی تر را شامل می شود. پزشک شما می تواند کمک کند تا بفهمید چه چیزی باعث این مشکل شده است. هر کسی امکان دارد دچار افتادگی پلک شود، و تفاوت آشکاری در میزان شیوع میان زن و مرد یا بین قومیت ها وجود ندارد. با این حال، به دلیل روند طبیعی پیری، این مشکل بیشتر در افراد مسن شایع است. عضله بالابرنده مسئول بالا بردن پلک است. با کهولت سن، ممکن است عضله بالا برنده کشیده شده و در نتیجه منجر به افتادن پلک شود. البته به یاد داشته باشید که اشخاص در هر سنی احتمال دارد تحت تأثیر این بیماری قرار گیرند. در واقع گاهی اوقات نوزادان با این عارضه به دنیا می آیند، اگرچه این اتفاق نادر است. همچنین این عارضه ممکن است در برخی مواقع به دلیل تروما یا سایر آسیب های عصبی باشد. علاوه بر این موارد باید افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید را نیز لحاظ کرد. چرا که مجموعه ای از عوامل می‌ توانند در ایجاد این عارضه بعد از عمل جراحی فوق موثر باشند.

علائم افتادگی پلک چیست؟

علامت اصلی افتادگی پلک، افتادگی یک یا هر دو پلک بالایی است. این مشکل در برخی موارد، می تواند بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال بسیاری از مردم متوجه می شوند که افتادگی پلک به سختی قابل تشخیص است، یا همیشه اتفاق نمی افتد. همچنین ممکن است چشمان شما به شدت خشک یا دارای آبریزش باشد و متوجه شوید که صورتتان خسته به نظر می رسد. نواحی اصلی که تحت تأثیر قرار می گیرند، اطراف چشم ها هستند و حتی امکان دارد درد را تجربه کنید. برخی از افراد مبتلا به پتوز شدید مجبور هستند سر خود را به سمت عقب خم کنند تا هنگام صحبت کردن، حتی زمانی که یک مکالمه عادی دارند، ببینند. پزشک معالج باید افتادگی مداوم پلک را مورد بررسی قراردهد تا اطمینان حاصل کند که هیچ گونه بیماری زمینه ای وجود ندارد. این امر به ویژه در صورتی مهم است که سردردهای میگرنی یا سایر مسائل از اولین باری که متوجه افتادگی شدید، ظاهر شوند.

طبقه بندی افتادگی پلک چه مواردی را شامل می شود؟

افتادگی پلک را می توان با توجه به علل آن به دسته های مختلفی از جمله میوژنیک، آپونورتیک، نوروژنیک، مکانیکی یا تروماتیک تقسیم کرد. در ادامه هر یک به تفکیک جزئیات عبارتند از:

• افتادگی پلک میوژنیک

معمولاً ناشی از دیسژنزی مادرزادی عضله بالابر یا دیستروفی عضلانی اکتسابی است. در پتوز میوژنیک پس از جراحی، آسیب مستقیم به عضله بالابرنده ممکن است به دلیل فرآیند تزریق ماده بی حس کننده، به عضله یا اثرات میوتوکسیک بیهوشی باشد.

• پتوز آپونورتیک

استفاده از نخ بخیه یا پلک بازکن سفت در جراحی آب مروارید در علت آسیب دیدگی دخیل است. به همین دلیل افتادگی پلک ناشی از عمل جراحی آب مروارید در دسته آپونورتیک قرار می گیرد. گفتنی است که پتوز پس از جراحی یک پتوز اکتسابی است، که طول مدت افتادگی پلک می تواند به تعیین علت این عارضه کمک کند. افتادگی پلکی که بعد از عمل آب مروارید برطرف می شود، پتوز گذرا یا حاد در نظر گرفته می شود. همچنین افتادگی پلکی که پس از جراحی فوق باقی می ماند به عنوان مزمن یا پایدار طبقه بندی می شود.

• پتوز نوروژنیک

پتوز نوروژنیک یک اختلال در عصب دهی عضله است و در مورد افتادگی پلک پس از جراحی، اثرات طولانی مدت داروی بی حس کننده بر روی اتصال عصبی عضلانی، باعث این پدیده گذرا می شود. این امر همچنین ممکن است به دلیل حساسیت شاخه های انتهایی عصب چشمی حرکتی، به بی حسی موضعی تزریق شده در پلک باشد.

• پتوز مکانیکی

پتوز مکانیکی زمانی اتفاق می ‌افتد که توده‌ای باعث کشش رو به پایین پلک فوقانی شود. در پتوز بعد از عمل ممکن است به دلیل ورم یا تشکیل هماتوم (خون ریزی) در پلک باشد.

افتادگی پلک گذرا بعد از عمل آب مروارید چیست؟

در قست قبل به این نکته پرداخته شد که افتادگی پلک ناشی از عمل جراحی آب مروارید در دسته آپونورتیک طبقه بندی می شود، و خود به دو زیر گروه گذرا و پایدار تقسیم بندی می شود. افتادگی پلک گذرا یا پتوزی که در طول دوره بعد از عمل بهبود می یابد، می تواند ناشی از ورم پلک، بروز خون ریزی (هم داخل چشمی و هم در پلک)، برخورد جسم خارجی، التهاب چشم و اثرات بیهوشی باشد. البته ورم پس از عمل احتمالاً شایع ترین علت افتادگی پلک گذرا است. این امر می تواند به دلیل نفوذ مستقیم ماده بی حس کننده در پلک، یا به دلیل فشرده شدن پلک توسط پلک بازکن برای باز نگه داشتن لبه فوقانی باشد. ورم در بیشتر موارد ظرف مدت 48 تا 72 ساعت برطرف می شود. همچنین وجود التهاب چشمی معمولاً علت ورم طولانی مدت پلک است. هرچند که مطالعات دیگر هیچ ارتباطی میان این عارضه و افتادگی پلک ناشی از عمل آب مورارید، بعد از سه تا شش ماه پیدا نکردند. گفتنی است که در جراحی آب مروارید خارج کپسولی، بخیه های نایلونی می توانند از طریق ملتحمه پوشاننده، فرسایش یافته و باعث التهاب و ورم در پلک شوند. التهاب چشم و تحریک سطحی پس از جراحی نیز افتادگی پلک گذرا و واکنشی ایجاد می کند. با اصلاح التهاب، این دو عارضه نیز برطرف می شود. به همین دلیل انتخاب داروی بیهوشی می تواند مدت زمان افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید را تعیین کرده و در عدم یا ابتلای به التهاب بسیار موثر باشد. هرچند که هیچ مطالعه ای به طور مستقیم اثرات داروهای بی حسی را در طول عمل آب مروارید بر افتادگی پس از عمل ارزیابی نکرده است، اما افزایش در دسترس بودن داروی بی حس کننده ممکن است بروز احتمال افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید را افزایش دهد.

افتادگی پلک پایدار بعد از عمل آب مروارید چیست؟

حال و پس از آشنایی با افتادگی پلک گذرا بعد از عمل آب مروارید نوبت به بررسی نوع پایدار این عارضه می رسد. علل افتادگی پایدار یا مزمن پلک پس از جراحی فوق معمولاً شامل آسیب یا ایجاد زخم در پلک بالابرنده می شود. آسیب مستقیم به عضله از طریق بیهوشی یا ضربه ناشی از تزریق مستقیم به عضله ایجاد می شود. بنابراین، این شکل از پتوز در طول دوره پس از عمل بهبود نمی یابد. از جمله عواملی که در ایجاد این عارضه دخیل هستند، می توان به ورم طولانی مدت پلک و استفاده از پلک بازکن نام برد. گفتنی است که سن بیماران متقاضی عمل آب مروارید به عنوان یک فاکتور مهم در ابتلای ایشان به افتادگی‌ پلک پایدار، بعد از عمل فوق محسوب می شود.

خاطر نشان می شود که میان احتمال ابتلاء و سن نیز رابطه مستقیم وجود دارد. پس هرچه سن بیمار بیشتر باشد احتمال اینکه بعد از عمل آب مروارید به عارضه افتادگی ‌پلک پایدار مبتلا شود، بیشتر است. علاوه بر این مورد همانگونه که اشاره شد، دیگر عواملی که می‌تواند در بروز افتادگی پلک پایدار بعد از عمل آب مروارید موثر باشد، مربوط است به ورم پلک ها و استفاده از پلک باز کن. هر چند که فرضیه هایی در خصوص هر یک از این دو آیتم مطرح است اما همچنان دیگر مطالعات انجام شده، هیچ ارتباطی بین ورم طولانی مدت پلک و افتادگی آن پیدا نکرده اند. خاطرنشان می شود که مهارت و تبحر چشم پزشک در انجام بخیه با دقت بالا می‌تواند، در کاهش ابتلای بیمار به ورم‌ پلکی و در نتیجه افتادگی‌ پلک پایدار بعد از عمل آب مروارید بسیار موثر باشد. بنابراین علاوه بر این مورد که بیمار نباید به بخیه مورد استفاده حساسیت داشته باشد، مهارت و تبحر چشم پزشک نیز به عنوان یک فاکتور بسیار موثر در کاهش عارضه های بعد از عمل مطرح می شود. دیگر اِلِمان مورد اشاره نیز استفاده از پلک باز کن است. پلک بازکن برای بالا نگه داشتن پلک فوقانی حین انجام عمل جراحی آب مروارید یا دیگر جراحی های مربوطه، استفاده می شود. فرضیه مطرح شده در خصوص ارتباط افتادگی پلک پایدار بعد از عمل جراحی آب مروارید و دستگاه فوق این است که، اگر از پلک باز کن سفت و غیر انعطاف پذیر برای باز نگه داشتن چشم بیمار استفاده شود، شانس متقاضی برای ابتلا به افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید بالا می رود. چرا که در این حالت پلک ممکن است بیش از حد معمول فشرده شود.

چگونه افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید درمان می شود؟

تنها پس از معاینه کامل و تخصصی است که نوع و علت افتادگی پلک مشخص می شود و در نهایت فرد با مشورت چشم پزشک است که، باید تصمیم بگیرد که آیا نیاز به مداخله پزشکی است یا خیر. گفتنی است که در بیشتر موارد، افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید با گذشت زمان برطرف می ‌شود و معمولاً در عرض شش ماه بهبود می یابد. هرچند که در مورد رفع افتادگی پلک مدت زمانی 11 ماهه نیز گزارش شده است. اما پتوزی که با گذشت زمان برطرف نمی شود، معمولاً در دسته پایدار طبقه بندی می شود. اینجاست که گزینه جراحی روی میز قرار می گیرد. با این حال، قبل از مداخله جراحی، باید مشخص شود که آیا بیمار تحت تأثیر افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید قرار گرفته است یا خیر. گفتنی است که در یک مطالعه، تنها 18 درصد از بیماران مبتلا به افتادگی پلک چشم، پس از عمل متوجه تغییر موقعیت پلک خود شدند. با این حال اگر بیمار در حال برنامه ریزی برای جراحی آب مروارید در چشم دیگر خود است، عمل جراحی برای برطرف کردن افتادگی پلک باید به تعویق بیفتد. زیرا پلک دوم در خطر مشابه ابتلا به پتوز پس از عمل است. همچنین پتوز پس از جراحی چشم از طریق یک رویکرد خارجی از طریق چین پلک و ترمیم ناهنجاری آپونورتیک چشم، یا با مولرکتومی برای حداقل افتادگی پلک قابل ترمیم است. روش اول معمولاً به عنوان نخستین روش جراحی افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید محسوب می شود. چرا که تمرکز چشم پزشک مستقیماً بر پلک بالایی است و با برطرف کردن نقص های مربوطه و پرداختن به ماهیچه بالا برنده پلک بالا، نسبت به حل مشکل اقدام می کند. با این حال برای درمان حداقل افتادگی پلک 1 تا 2 میلی متر بعد از عمل آب مروارید، مولرکتومی ممکن است بهتر باشد.

چگونه می توان از افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید جلوگیری کرد؟

پیشگیری از افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید، بخش اساسی از جراحی مدرن چشم است. حتی اگر یک بیمار پس از عمل جراحی آب مروارید دقت بینایی با ضریب بسیار خوبی به دست آورد، عملکرد بینایی بیمار امکان دارد توسط پتوز بعد از جراحی محدود یا مختل شود. بنابراین، یک جراح باید نقش فعالی در پیشگیری از این مشکل داشته باشد. انتخاب نوع بیهوشی تعیین کننده است که آیا پلک بالابرنده در معرض خطر ابتلا به پتوز قرار دارد یا خیر. به همین دلیل استفاده از بی حسی موضعی تمامی مشکلات ناشی از جراحی از جمله، خون ریزی و ورم پلک را کاهش می دهد. همچنین تکنیک جراحی می تواند در قرار گرفتن چشم در معرض عوامل خطر ابتلا به پتوز بسیار تعیین کننده باشد. یک جراح متبحر می تواند زمان جراحی و در نتیجه عوارض ابتلا به التهاب چشمی، یا اثرات فشاری استفاده طولانی مدت از پلک بازکن را محدود کند. علاوه بر این موارد استفاده نکردن از بخیه های حساسیت زا که می‌ تواند باعث ایجاد التهاب در اطراف چشم و پلک شده، به نوبه خود در کاهش ابتلا به افتادگی پلک، بعد از عمل آب مروارید بسیار است. گفتنی است که نتایج یک مطالعه انجام شده در زمینه مقایسه روش های درمان آب مروارید، و ارتباط آن ها با افتادگی پلک نشان داد که بروز پتوز در استخراج آب مروارید به روش خارج کپسولی، در مقایسه با فیکوامولسیفیکاسیون در هفته هشتم بعد از عمل بیشتر بود. این تفاوت ممکن است به دلیل بزرگتر بودن برش صلبیه و همچنین بخیه های بیشتری برای بسته شدن زخم باشد، که احتمال التهاب پس از جراحی را افزایش می دهد. ناهنجاری پلک پس از جراحی چشم به عنوان یک عارضه قابل پیشگیری شناخته می شود. درک علل ناهنجاری پلک بعد از عمل آب مروارید می تواند به جراح کمک کند تا با برنامه ریزی دقیق از بروز آن جلوگیری کند. هنگامی که بعد از جراحی موردی وجود داشته باشد، یک معاینه کامل می تواند به تعیین زمان و اینکه آیا به مداخله جراحی نیاز است، کمک کند. در نهایت باید به بیماران در مورد احتمال ابتلا به افتادگی پلک بعد از جراحی آب مروارید به عنوان یک عارضه در جراحی معمول چشم، مشورت لازم از سوی چشم پزشک داده شود.

جمع بندی نهایی

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که عدم ابتلاء به عارضه افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید، به تخصص پزشک و احتیاط بیمار وابسته است. بنابراین هرگونه بی احتیاطی فارغ از اینکه از سوی چشم پزشک یا بیمار باشد، ممکن است عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد و مجدداً بیمار را مجبور سازد، که برای برطرف کردن افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید چشمان خود را به دستان جراح بسپارد. پس سوای از تبحر جراح چشم پزشک بر بیمار واجب است که از تمامی دستورات وی به صورت گام به گام پیروی کرده، و از هرگونه اقدام خودسرانه پرهیز کند.
برای دریافت خدمات درمانی کلینیک چشم پزشکی نیکان کافیست با ما تماس بگیرید.