بیمار نیکان عضوی از خانواده ماست
بررسی کورتکس بینایی
بررسی کورتکس بینایی
عصب بینایی اطلاعات بصری خود را تا آخر به لوب اکسیپیتال در پشت مغز می فرستد، جایی که قشر بینایی در آن قرار دارد. 20 درصد از مغز انسان به پردازش بصری اختصاص دارد و 40 درصد دیگر به بررسی روش های کوچکتر مانند بینایی، حرکت، لمس و توجه کمک می کند. چندین بار در ثانیه، باید داده های بصری جدید را جذب و پردازش کنیم. این روش اصلی درک ما از حرکت و واکنش به آن است. با توجه به همین نکته مشخص می شود که عصب بینایی در انسان یک شبکه به هم پیوسته از چشم تا مغز افراد است و در صورتی که هر مشکلی در بخش‌های مختلف این مسیر پدید آید، خروجی چشم انسان و بینایی با مشکل روبرو می گردد. به همین دلیل زمانی که سخن از عیب یابی می شود نام کورتکس بینایی مطرح می گردد. از این روش برای سنجش قدرت بینایی استفاده می شود که مخصوصاً در کودکان کاربرد فراوانی دارد. در روش کورتکس بینایی از تست های ویژه و متفاوتی استفاده می شود تا تمامی اطلاعات لازم در مسیر پردازش اطلاعات از چشم تا مغز در اختیار چشم پزشکان قرار گیرد. در ادامه با ما همراه باشید تا با دو نمونه از این تست ها به نام های VEP و ERG به صورت کامل آشنا گردید آنچه در ادامه می خوانیم.
الکترورتینوگرافی چیست؟
آزمایش الکترورتینوگرافی (ERG) که به عنوان الکترورتینوگرام نیز شناخته می شود، پاسخ الکتریکی سلول های حساس به نور در چشمان شما را اندازه گیری می کند. این سلول ها تحت عنوان میله و مخروط معروف هستند. آن ها در قسمتی از عقب چشم وجود دارند که به شبکیه معروف است. حدود 120 میلیون میله در چشم انسان و شش تا هفت میلیون مخروط وجود دارد. مخروط ها مسئول حساسیت رنگ چشم هستند. آنها بیشتر در ماکولا چشم شما قرار دارند. میله‌ها نسبت به مخروط ها به نور حساس تر هستند، اما به رنگ حساس تر نیستند.
چرا به آزمایش الکترورتینوگرافی نیاز دارم؟
پزشک شما ممکن است برای تعیین اینکه آیا شما یک اختلال ارثی یا اکتسابی در شبکیه چشم دارید، ERG انجام دهد، مانند:
• رتینیت پیگمانتوزا (ورم رنگریزه‌ای شبکیه)
این عارضه یک بیماری ژنتیکی است که باعث از بین رفتن دید محیطی و شبانه می شود.
• دژنراسیون ماکولا (تباهی لکه زرد)
از دست دادن بینایی به دلیل مرگ سلول‌های ماکولا است
• رتینوبلاستوما (تومور شبکیه)
این بیماری سرطان شبکیه است
• جدا شدن شبکیه
این مورد به جدا شدن شبکیه از پشت کره چشم مربوط است
• دیستروفی میله مخروطی (CRD)
از دست دادن بینایی به دلیل اختلال در سلول های مخروطی و میله ای است.
ERG همچنین ممکن است به پزشک کمک کند تا نیاز شما به جراحی شبکیه یا سایر انواع جراحی چشم، مانند برداشتن آب مروارید را ارزیابی کند.
در طول آزمایش الکترورتینوگرافی چه اتفاقی می افتد؟
مواردی که در طول تست ERG رخ می دهد، عبارتند از:
• پزشک از شما می خواهد که در یک موقعیت راحت دراز بکشید یا بنشینید.
• معمولاً برای آماده شدن برای آزمایش، چشمان شما را با قطره های چشمی، گشاد می کنند.
• اگر پزشک شما الکترود را مستقیماً روی چشم قرار دهد، قطره های بی حس کننده را در چشم شما قرار می دهد که باعث بی حسی آنها می شود.
• پزشک از دستگاهی به نام جمع کننده برای باز نگه داشتن پلک های شما استفاده می کنند. این امر به آنها امکان می دهد تا یک الکترود کوچک را با دقت روی هر چشم قرار دهند. یکی از انواع الکترودها به اندازه یک لنز تماسی است. نوع دیگر نخ ظریفی است که روی قرنیه قرار می گیرد.
• پزشک شما الکترود دیگری را به پوست شما وصل می کند تا به عنوان زمینه ای برای سیگنال های الکتریکی ضعیف ایجاد شده توسط شبکیه عمل کند. بسته به آنچه که پزشک شما به دنبال آن است، ممکن است فقط الکترودهایی را روی پوست اطراف چشم به جای روی چشم قرار دهد.
• سپس یک چراغ چشمک زن را تماشا خواهید کرد. پزشک آزمایش را در نور معمولی و در یک اتاق تاریک انجام می دهد. الکترود پزشک را قادر می سازد تا پاسخ الکتریکی شبکیه چشم شما به نور را اندازه گیری کند. پاسخ های ثبت شده در یک اتاق نور عمدتا از مخروط های شبکیه چشم شما خواهد بود. پاسخ های ثبت شده در یک اتاق تاریک عمدتاً از میله های شبکیه چشم شما خواهد بود.
• اطلاعات از الکترودها به یک مانیتور منتقل می شود. مانیتور اطلاعات را نمایش و ضبط می کند. به صورت امواج a و امواج b ظاهر می شود. موج a یک موج مثبت است که عمدتا از قرنیه چشم شما منشا می گیرد. این مورد نشان دهنده انحراف منفی اولیه فلاش میله ها و مخروط های اندازه گیری نور است. موج b یا انحراف مثبت به دنبال دارد. نمودار دامنه موج b نشان می دهد که چشم شما چقدر به نور واکنش نشان می دهد.
نتایج به دست آمده حاصل از آزمایش الکترورتینوگرافی چه معنی می دهد؟
نتایج به دست آمده حاصل از این آزمایش به دو دسته کلی تقسیم بندی می شود که هر کدام به تفکیک عبارتند از:
• نتایج عادی
اگر نتایج شما نرمال باشد، الگوهای امواج یک چشم عادی را در پاسخ به هر فلش نور نشان می دهند.
• نتایج غیر عادی
نتایج غیر طبیعی ممکن است نشان دهنده هر یک از شرایط زیر باشد:
آسیب تصلب شرایین به شبکیه
رتینوشیزیس مادرزادی، که شکافتن لایه‌های شبکیه است
شب کوری مادرزادی
آرتریت سلول غول پیکر
جداشدگی شبکیه
دیستروفی میله مخروطی (CRD)
داروهای خاص
کمبود ویتامین A
ضربه
رتینوپاتی دیابتی
گلوکوم زاویه باز
خطرات مرتبط با آزمایش الکترورتینوگرافی چیست؟
هیچ خطری در ارتباط با ERG وجود ندارد. ممکن است در حین تست کمی احساس ناراحتی کنید. اگر الکترود روی قرنیه گذاشته شود، قرار دادن الکترود چیزی شبیه به گیر کردن مژه در چشم است. چشمان شما ممکن است برای مدت کوتاهی پس از آزمایش احساس درد کمی داشته باشند. در موارد بسیار نادر، برخی از افراد در اثر آزمایش دچار سایش قرنیه می شوند. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک شما می تواند آن را زود تشخیص دهد و به راحتی آن را درمان کند. وضعیت خود را بعد از انجام تست کنترل کنید و تمام دستورالعمل ها و مراقبت های بعدی که پزشک به شما می دهد را دنبال کنید. اگر بعد از ERG احساس ناراحتی کردید، باید با دکتری که آزمایش را انجام داده است تماس بگیرید.
بعد از آزمایش الکترورتینوگرافی چه اتفاقی می افتد؟
ممکن است بعد از آزمایش چشمان شما حساس شود. تا یک ساعت پس از آزمایش باید از مالیدن چشم ها خودداری کنید، چرا که ممکن است باعث آسیب قرنیه شود. زیرا آن ها همچنان در حالت بی حسی قرار دارند. پزشک نتایج شما را با شما در میان خواهد گذاشت و حتی ممکن است آزمایش های بیشتری را برای ارزیابی چشم شما درخواست کند. در صورت داشتن اختلالی مانند جدا شدن شبکیه یا ضربه، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. پزشک ممکن است برای درمان سایر بیماری های شبکیه برای شما دارویی تجویز کند.
پتانسیل برانگیخته بینایی (VEP) چیست؟
حال با عبور از بررسی کامل تست ERG نوبت به بررسی تست VEP می رسد. VEP یا پتانسیل برانگیخته بینایی ناشی از یک محرک بصری است، مانند الگوی شطرنجی متناوب روی صفحه رایانه. پاسخ ها از الکترود هایی که در پشت سر شما قرار می گیرند، در نوار مغزی (EEG) مشاهده می شوند، ثبت می شوند. این پاسخ ها معمولاً از قشر اکسیپیتال، ناحیه‌ای از مغز که در دریافت و تفسیر سیگنال های بصری نقش دارد، سرچشمه می گیرد.
چه زمانی از تست VEP استفاده می شود؟
پزشک ممکن است توصیه کند زمانی که تغییراتی را در بینایی خود تجربه می کنید که می تواند به دلیل مشکلات در مسیر اعصاب خاص باشد، برای آزمایش VEP اقدام کنید. تعدادی از این علامت ها می توند شامل موارد زیر باشد:
از دست دادن بینایی (این می تواند بسیار جدی و ملموس باشد یا حالتی حفیف داشته باشد)
دید دوبینی
تاری دید
احساس دیدن چراغ چشمک زن مخصوصا حین رانندگی در خیابان
تغییر در دید رنگ
ضعف چشم ها، بازوها یا پاها.
این تغییرات اغلب بسیار ظریف هستند یا در معاینه بالینی در جراحی پزشک به راحتی قابل تشخیص نیستند. به طور کلی، این تست برای تشخیص مشکلات عصب بینایی مفید است. این عصب به انتقال سیگنال ها کمک می کند تا به ما امکان دیدن را بدهد، بنابراین آزمایش عصب به پزشک اجازه می دهد،، ببیند سیستم بینایی شما چگونه به نور واکنش نشان می دهد. این آزمایش همچنین می تواند برای بررسی بینایی در کودکان و بزرگسالانی که قادر به خواندن نمودارهای چشمی نیستند، استفاده شود.
VEP چه چیزی را تشخیص می دهد؟
VEP زمان لازم برای حرکت یک محرک بینایی از چشم به قشر اکسیپیتال را اندازه گیری می کند. این بررسی می تواند به پزشک ایده دهد که آیا مسیرهای عصبی عملکردی طبیعی دارند یا خیر. به عنوان مثال، در مولتیپل اسکلروزیس (MS)، لایه عایق اطراف سلول های عصبی در مغز و نخاع (معروف به غلاف میلین) می تواند تحت تأثیر قرار گیرد. این مشکل به این معنی است که زمان بیشتری طول می کشد تا سیگنال های الکتریکی از چشم ها هدایت شوند و منجر به VEP غیر طبیعی می شود. یک VEP طبیعی می تواند در کنار عبور از ضایعه عصب بینایی و در امتداد مسیرهای آن، در قسمت قدامی مغز حالتی نسبتاً حساس داشته باشد.
چگونه برای آزمون VEP آماده شویم؟
دستورالعمل هایی در مورد نحوه آماده شدن برای آزمون قبل از رفتن به چشم پزشکی به شما داده می شود. این نسخه پیچی بستگی به محل انجام آزمایش دارد. برخی از کارهایی که ممکن است لازم باشد تا توسط بیمار انجام گیرد، عبارتند از:
• موهای خود را از شب قبل بشویید، اما از مواد شیمیایی، روغن و لوسیون مو خودداری کنید.
• اطمینان حاصل کنید که شب قبل به اندازه کافی بخوابید.
• اگر از عینک استفاده می‌کنید، حتماً آن را همراه خود برای آزمایش بیاورید.
• معمولاً می توانید یک وعده غذایی معمولی بخورید و داروهای معمول خود را قبل از آزمایش مصرف کنید. با این حال از مصرف هر دارویی که ممکن است شما را خواب آلود کند باید اجتناب کرد.
• به موقع در مطب حاضر شوید و سعی کنید قبل از تست آرامش خود را حفظ کنید.
• در روز آزمایش، همچنین باید به تکنسین اطلاع دهید که آیا بیماری چشمی مانند آب مروارید یا گلوکوم دارید، زیرا این امر می تواند بر روی آزمایش و نتیجه حاصل از آن تأثیر بگذارد و باید توسط پزشک در سوابق شما ذکر شود.
در طول تست VEP چه اتفاقی می افتد؟
در ابتدا باید به این نکته اشاره شود که تست VEPیک روش بسیار ایمن و غیر تهاجمی است. نام مراحل انجام تست فوق عبارتند از:
• ابتدا تعدادی سیم به بالای سر شما چسبانده می شود تا امواج مغزی را تشخیص دهد.
• یک تکنسین به شما دستورالعمل های بیشتری را در مورد آنچه که در طول آزمایش انجام دهید ارائه می دهد. به طور معمول، هر چشم به طور جداگانه آزمایش می شود.
• بسیار مهم است که با تکنسینی که آزمایش را انجام می دهد همکاری کنید و بتوانید بینایی خود را در یک نقطه خاص ثابت کنید. از شما خواسته می شود که به صفحه ای شبیه به صفحه تلویزیون با الگوهای بصری مختلف نگاه کنید.
• ورودی ها از طریق سیم های بالای سر شما ثبت می شود.
• پس از انجام تست، چسب و سیم ها از سر شما جدا می شود. پزشک نتایج آزمایش را پس از تجزیه و تحلیل با شما در میان می گذارد.
• معمولا این روش حدود 45 دقیقه طول می کشد.
اثرات جانبی تست VEP چیست؟
این روش به ندرت عوارض جانبی دارد و به عنوان یک روش بدون درد محسوب می شود. به غیر از تحریک پوستی جزئی حاصل از الکترودها، اغلب هیچ عارضه دیگری ندارد. اگر شرایط پزشکی مانند صرع دارید، محرک‌های بینایی که در معرض آن قرار می‌گیرید بعید است که فعالیت تشنج را تحریک کند. با این حال، قبل از انجام آزمایش VEP باید با پزشک و تکنسین خود در این مورد مشورت کنید. پس از انجام این تست، بیماران به طور معمول در همان روز به خانه باز می گردند.
عوامل موثر بر تست VEP کدامند؟
سلول های بخشی از مغز که با بینایی درگیر هستند، بیشترین حساسیت را نسبت به حرکت در لبه های میدان بینایی مرکزی دارند. اگر دید ضعیفی دارید، به نظر نمی رسد که این موضوع تأثیر زیادی روی نتایج تست بگذارد، در این حالت می توان از الگو های شطرنجی بزرگ تر استفاده کرد. جنسیت، سن و اندازه مردمک‌های شما عوامل دیگری هستند که می‌توانند بر VEP تأثیر بگذارند. اگر داروهایی مصرف کرده اید که باعث خواب آلودگی شما می شود یا تحت تأثیر دارو های بی هوشی هستید، نتایج حاصل از VEP نیز به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.
تست VEP چه نتایجی را نشان می دهد؟
VEP به ویژه در تشخیص نوریت اپتیک که با MS در ارتباط است، مفید است. این مشکل به التهاب عصب بینایی، همراه با تورم و تخریب پیشرونده غلاف پوشاننده عصب و گاهی اوقات کابل عصبی اشاره دارد. از آنجایی که غلاف عصبی آسیب می بیند، مدت زمانی که طول می کشد تا سیگنال های الکتریکی به چشم ها هدایت شود، طولانی می شود و در نتیجه VEP حالتی غیر طبیعی به خود می گیرد. این مشکل همچنین ممکن است در مولتیپل اسکلروزیس MS که یکی از شایع ترین علل نوریت بینایی است نیز دیده شود. VEP غیرطبیعی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس به دلیل وجود نوریت بینایی دیده می شود. همچنین موارد زیر به راحتی قابل تفکیک نیستند اما ممکن است باعث ایجاد VEP های غیر طبیعی شوند:
• نوروپاتی بینایی
این مشکل می تواند به دلیل آسیب عصب بینایی به دلایل مختلفی باشد، از جمله: انسداد جریان خون در عصب، کمبودهای تغذیه ای یا سموم. از آنجایی که عصب آسیب دیده است، سیگنال های الکتریکی به درستی هدایت نمی شوند. به عنوان مثال می توان به دیابت در مراحل پیشرفته اشاره کرد که می تواند با آسیب به رگ های خونی و اعصاب تامین کننده چشم همراه باشد، یا آمبلیوپی سمی که وضعیتی از چشم است که با کاهش بینایی به دلیل واکنش سمی در بخشی از عصب بینایی همراه است.
• تومورها یا ضایعاتی که عصب بینایی را فشرده می کنند
اگر عصب بینایی فشرده شود، مسیر هدایت تحت تأثیر قرار می گیرد و یک VEP غیر طبیعی مشاهده می شود.
• گلوکوم
بیمارانی که از گلوکوم رنج می برند فشار داخل چشمی (یعنی فشار داخل چشم) افزایش یافته است. این مشکل می تواند منجر به آسیب به عصب بینایی شود که منجر به VEP های طولانی مدت شود.
• فشار خون چشمی (فشار بالا)
این عارضه به هر وضعیتی اشاره دارد که در آن فشار در چشم بالاتر از حد طبیعی باشد. گفتنی است که حتی اگر هیچ نشانه ای از گلوکوم وجود ندارد، بیماران ممکن است در معرض خطر ابتلا به گلوکوم در آینده باشند.
میزان سودمندی بالینی VEP چقدر است؟
VEP یک تست استاندارد و قابل تکرار برای عملکرد عصب بینایی است. در مقایسه با تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) در تشخیص ضایعات مؤثر بر مسیر بینایی در جلوی کیاسم بینایی (ناحیه ای در مسیر بینایی که در آن عصب بینایی از طرفین عبور می کند) حساس تر است. معمولاً در مقایسه با سایر آزمایشات مانند MRI هزینه کمتری دارد.
جمع بندی نهایی
VEP و ERG آزمایشات مهمی هستند که در تشخیص مشکلات عصب بینایی و ضایعات در قسمت قدامی مسیر بینایی ما، قبل از ادغام اعصاب بینایی بسیار مناسب هستند. با این حال، مشورت با پزشک برای تعیین دقیق مشکل زمینه ای در هر بیمار، شرح حال و معاینه دقیق نیز بسیار مهم است.
